RSJ constateert spanning in de gevangenis
Diverse ontwikkelingen in het gevangeniswezen zetten de ambitie van de Minister om gedetineerden op een juiste manier te re-integreren onder spanning. Ook dienen gedetineerden meer klachten in, waardoor het stelsel van beklag en beroep verstopt raakt.
Dat blijkt uit het advies Spanning in detentie van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) aan minister Dekker.
Beleid versus praktijk
Het doel van de gevangenisstraf is niet alleen om gedetineerden te bestraffen maar ook om hun terugkeer in de maatschappij voor te bereiden en te begeleiden: re-integratie. In de praktijk speelt de penitentiair inrichtingswerker (piw'er) daarin een belangrijke rol. Nu constateert de RSJ dat het realiseren van beleidsdoelen zoals re-integratie in gevaar komt door de werklast van de piw'ers.
Die werklast van de piw'ers is in de loop der tijd verzwaard. Dat komt door extra taken (bijv. gedragsbeoordeling, administratieve taken) en door de toegenomen complexiteit van de gedetineerden (meer agressie en psychische problematiek). Bovendien beschikt de piw'er niet in alle gevallen over de juiste vaardigheden voor al deze verschillende taken.
Ook is geconstateerd dat een adequaat en goed landelijk zicht op de veiligheid van gedetineerden en PI-personeel ontbreekt.
Verstopt beklagstelsel
Een andere spanning gaat over het stelsel van beklag en beroep in de penitentiaire inrichtingen. Het aantal klachten van gedetineerden stijgt al jaren, ondanks dat het aantal gedetineerden daalt. Een tijdige uitoefening van het beklag- en beroepsrecht is daardoor niet langer mogelijk. Het stelsel van beklag en beroep is verstopt geraakt.
De RSJ ziet hiervoor een paar oorzaken. De al genoemde hoge werkbelasting van de piw'er speelt ook hier een rol. De piw'er kan hierdoor niet genoeg tijd en aandacht besteden aan de dagelijkse omgang met gedetineerden. Ruzies of meningsverschillen die vroeger misschien in overleg tussen personeel en gedetineerden werden opgelost, komen nu vaker bij de beklag- en beroepsrechter.
Ook zou in sommige gevangenissen een ‘klagen-om-te-klagen-cultuur’ heersen, waarin vooral veel over onbelangrijke dingen zou worden geklaagd (futiele klachten).
Aanbevelingen
De RSJ adviseert de minister het takenpakket van de piw'er onder de loep te nemen en ervoor te zorgen dat deze meer tijd overhoudt voor de bejegening van gedetineerden.
Ook adviseert de RSJ een proef uit te voeren waarbij gedetineerden een kleine vergoeding moeten betalen wanneer zij een klacht indienen (griffierechten). Dit om de instroom van (futiele) zaken in het dichtgeslibde stelsel van beklag en beroep te doen verminderen.
Lees het volledige Advies Spanning in detentie