Regel rechtspositie van ouders en kind bij perspectiefbesluit in de jeugdbescherming

In dit advies constateert de RSJ dat een rechtspositieregeling voor de ouders en het kind bij een dergelijk besluit ontbreekt. Vanwege de mogelijke verstrekkende gevolgen voor de ouder(s) en het kind acht de RSJ het essentieel dat een perspectiefbesluit met rechtswaarborgen is omkleed.

Wat is een perspectiefbesluit?

Als een kind ernstig wordt bedreigd in zijn ontwikkeling, kan de kinderrechter de maatregel van ondertoezichtstelling in combinatie met een uithuisplaatsing uitspreken. In dat geval coördineert de jeugdbeschermer van een Gecertificeerde Instelling (GI) de noodzakelijke hulp en steun voor het gezin met als doel de ontwikkelingsbedreiging op te heffen.

Na verloop van tijd neemt de GI een besluit over de vraag of het kind weer thuis kan gaan wonen bij zijn ouder(s), of (blijvend) ergens anders zal opgroeien. Dit besluit heet het perspectiefbesluit.

Wat zijn de gevolgen van het perspectiefbesluit?

Als het perspectief volgens de GI niet meer bij de ouder(s) ligt, heeft dit grote gevolgen voor de ouders en het kind. Zij zullen elkaar minder vaak zien. In de praktijk vermindert de omgang tussen ouders en kind na het perspectiefbesluit. De hulpverlening aan ouders en kind verandert ook. De hulpverlening aan ouders zal zich niet meer richten op de thuisplaatsing, maar op het invullen van de rol van ouder op afstand.

De hulpverlening aan het kind is gericht op een toekomst ergens anders dan bij ouders, bijvoorbeeld in een pleeggezin. Ouder(s) en kind kunnen niets doen tegen dit perspectiefbesluit. Er is geen mogelijkheid om het perspectiefbesluit (bij de rechter) ter discussie te stellen.

In het advies signaleert de RSJ enkele knelpunten met betrekking tot het perspectiefbesluit, wat zijn deze knelpunten precies?

De RSJ signaleert drie knelpunten bij het perspectiefbesluit:

1. Ouders en kind hebben geen mogelijkheid om het perspectiefbesluit door de kinderrechter te laten toetsen, bijvoorbeeld wanneer zij het niet eens zijn met het genomen perspectiefbesluit. Het perspectiefbesluit wordt pas besproken bij de kinderrechter op een zitting over de (verlenging van de) ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing. Het kan (soms) maanden duren voordat deze zitting plaatsvindt. Intussen heeft het perspectiefbesluit tot ingrijpende wijzigingen (in de hulpverlening) geleid.
2. Ouders en kind worden soms wel, maar soms ook onvoldoende betrokken en gehoord bij de besluitvorming rondom het perspectiefbesluit. Ouders en kind lijken ook onvoldoende op de hoogte van het perspectiefbesluit en de gevolgen van dit besluit.
3. Als het perspectief volgens de GI niet meer bij de ouders ligt, verandert de hulpverlening zodanig dat de hulp en steun aan de ouders en het kind niet meer gericht is op ‘terug naar huis’. Dit is in strijd met het doel van de maatregelen van de ondertoezichtstelling en uithuisplaatsing.

Waarom is een rechtspositieregeling zo belangrijk?

Het perspectiefbesluit heeft grote gevolgen voor het privéleven en familie- en gezinsleven van de ouders en het kind. De RSJ is van mening dat ouders en het kind betrokken en gehoord moeten worden bij de besluitvorming rondom het perspectiefbesluit. Een dergelijk ingrijpend perspectiefbesluit moet altijd getoetst worden door de kinderrechter.

Wat denkt de RSJ dat moet veranderen aan de huidige situatie?

Om de rechtspositie van ouders en kinderen en de rechterlijke toetsing te realiseren adviseert de RSJ het perspectiefbesluit wettelijk vast te leggen. Meer specifiek adviseert de RSJ dat het besluit (dat inhoudt dat terugkeer naar huis niet meer mogelijk is) binnen drie maanden wordt getoetst bij de kinderrechter. Dan kan ook geregeld worden wie het besluit neemt, hoe het wordt gemotiveerd en op welke wijze ouders en kind hierbij betrokken worden.

Lees het advies Het perspectiefbesluit in de jeugdbescherming >