Beroepscommissie geeft duidelijkheid over overbrenging van gedetineerden voor zorgverlening
De beroepscommissie van de RSJ heeft recent een aantal uitspraken gedaan over zogenoemde ‘artikelplaatsingen’. Artikelplaatsing is de overbrenging van een gedetineerde naar een andere locatie dan een gevangenis, bijvoorbeeld een kliniek. In de uitspraken geeft de beroepscommissie een overzicht van wet- en regelgeving en jurisprudentie.
Er zijn twee varianten van artikelplaatsing:
- Artikel 15, vierde lid, van de Penitentiaire beginselenwet (Pbw): voor noodzakelijke verpleging
- Artikel 43, vierde lid, van de Pbw: voor noodzakelijke zorg en hulpverlening.
Het verschil is dat artikel 43, vierde lid, van de Pbw alleen kan worden toegepast in de laatste fase van de detentie.
De wet- en regelgeving over artikelplaatsingen is complex. Een belangrijke reden daarvoor is dat in veel gevallen de Wet forensische zorg (en aanverwante regelgeving) van toepassing is en niet alleen de Pbw.
Artikel 15 lid 4 Pbw
In een overzichtsuitspraak heeft de beroepscommissie uitgelegd wie beslist over ‘overbrenging voor noodzakelijke verpleging’. Als een gedetineerde wordt overgebracht naar een instelling voor forensische zorg, dan beslist de directeur van de gevangenis dat. Een gedetineerde kan de directeur verzoeken om overbrenging en hij kan beklag instellen tegen de beslissing op dat verzoek.
De directeur moet beoordelen of 1) de gedetineerde een psychische stoornis, psychogeriatrische aandoening of verstandelijke handicap heeft en 2) overbrenging naar een accommodatie om daar te worden verpleegd noodzakelijk is. De beroepscommissie heeft toegelicht welke informatie de directeur bij de beslissing kan betrekken en wanneer de directeur een indicatiestelling moet opvragen.
Lees hier de volledige uitspraak: RSJ 3 februari 2025, 23/35192/GA
Artikel 43 lid 4 Pbw
De beroepscommissie heeft ook een overzichtsuitspraak gedaan over ‘overbrenging voor noodzakelijke zorg en hulpverlening’. De directeur van de gevangenis beslist over de overbrenging. Een gedetineerde kan de directeur verzoeken om overbrenging en hij kan beklag instellen tegen de beslissing op dat verzoek.
De directeur moet beoordelen of 1) het recht op sociale verzorging en hulpverlening van de gedetineerde een overbrenging noodzakelijk maken en 2) of overbrenging zich verdraagt met de ongestoorde tenuitvoerlegging van de vrijheidsbeneming. De beroepscommissie heeft toegelicht welke informatie de directeur bij de beslissing kan betrekken, wanneer de directeur een indicatiestelling moet opvragen en hoe de directeur een zorgaanbieder selecteert.
In deze overzichtsuitspraak verwijst de beroepscommissie ook naar eerdere uitspraken over dit onderwerp. Zij geeft bijvoorbeeld een overzicht van uitspraken over de motivering van beslissingen tot afwijzing van verzoeken om artikelplaatsing.
Lees hier de volledige uitspraak: RSJ 24 december 2024, 23/31891/GA
De directeur heeft in deze concrete zaak niet uitgelegd waarom de locatie waarnaar de gedetineerde overgebracht wilde worden, niet in het systeem gekoppeld kon worden. Daarom is de beslissing om het verzoek van de gedetineerde af te wijzen onredelijk en heeft de beroepscommissie het beroep gegrond verklaard.
De beroepscommissie heeft kortgeleden nog drie uitspraken gedaan over artikel 43, vierde lid, van de Pbw:
RSJ 31 januari 2025, 23/38114/GA en 23/38115/GA: De gedetineerde is ontvankelijk in zijn beklag, omdat het handelen van de casemanager in het kader van artikelplaatsing een ‘structurele en belangrijke tekortkoming in de verzorgende taken van de directeur’ zou kunnen zijn. Het vereiste van een strafrestant van twaalf maanden geldt niet meer. De directeur moet dus per geval beoordelen wat ‘de laatste fase’ van de detentie is.
RSJ 31 januari 2025, 24/39510/GA: De directeur beslist over artikelplaatsing én selecteert de zorgaanbieder. De gedetineerde wilde naar een zorgaanbieder met een ander beveiligingsniveau en op een andere locatie. De directeur heeft niet gemotiveerd waarom de gedetineerde wel naar de juiste instelling is overgebracht. Daarom heeft de beroepscommissie het beklag gegrond verklaard.
RSJ 31 januari 2025, 24/40695/GA: Een schriftelijke beslissing is niet vereist bij de afwijzing van een verzoek om artikelplaatsing. Het verzoek was afgewezen, omdat er geen noodzaak zou bestaan voor een klinische behandeling tijdens de detentie. Gelet op de positieve adviezen en alle andere omstandigheden, vindt beroepscommissie die beslissing onvoldoende gemotiveerd. Daarom heeft de beroepscommissie het beklag gegrond verklaard.