Korte detenties: van de regen in de drup?
Weblogs
Een groot deel van detenties in Nederland duurt kort. Gemeenten spelen een belangrijke rol als het gaat om de terugkeer van een kortgedetineerde in de samenleving. Mark Boumans is bijna een jaar lid van de Afdeling advisering van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ). Daarnaast is hij burgemeester van de gemeente Doetinchem in Gelderland. In deze weblog deelt hij de dilemma’s waar hij als burgemeester mee te maken krijgt.
Meer dan de helft van alle detenties duurt korter dan een maand, ongeveer driekwart korter dan drie maanden en 85% korter dan zes maanden. Uit de praktijk blijkt dat een korte gevangenisstraf verregaande gevolgen heeft en zelden leidt tot het gewenste effect: het voorkomen van recidive en een goede re-integratie in de samenleving.
Terugkeer in de wijk
Gemeenten spelen een belangrijke rol als het gaat om de terugkeer van de ex-gedetineerden. Iemand wordt weer inwoner van de gemeente en dat brengt dilemma’s met zich mee. De terugkeerder heeft zijn straf uitgezeten en heeft recht op een nieuwe kans. In de praktijk is dit lastig omdat de ex-gedetineerde in zijn of haar woonwijk al bekend staat bijvoorbeeld als veelpleger. Buurtbewoners hebben zorgen over de terugkeer van een ex-gedetineerde, terwijl deze zorgen niet altijd op feiten gebaseerd zijn.
Een ander probleem dat ik regelmatig tegenkom in mijn werk als burgemeester zijn de zogenoemde verwarde personen. Er zijn steeds meer mensen met GGZ-gerelateerde problematiek. Zij dalen af en zweven tussen de psychiatrie en de gevangenis, het strafrecht. Met een korte gevangenisstraf, is er voor een korte periode een bepaalde rust omdat deze persoon even van de straat is. Maar dit brengt ook gevolgen met zich mee.
Ook deze mensen keren terug, maar hebben vaak geen sociaal netwerk om ze daarbij te helpen. Hun uitkering wordt stopgezet, iemand verliest zijn plek op de dagbesteding. Dit maakt het moeilijk voor iemand om zijn of haar leven weer op te pakken na zo’n korte gevangenisstraf. Het is ook niet het geval dat deze verwarde personen tijdens hun korte tijd in detentie nadenken over wat zij verkeerd hebben gedaan. De kans op herhaling is vaak nog even groot aanwezig.
Burgemeester van alle burgers
Als burgemeester probeer ik mij zo goed mogelijk in te zetten voor de verschillende betrokkenen: de belangen van de samenleving, slachtoffers, maar ook die van de ex-gedetineerde. Mijn ervaring is dat we goede stappen zetten, maar voorkomen is beter dan genezen. Inzet op preventie en voorkomen van recidive is voor de samenleving effectiever dan willen vergelden. Dat laatste is ook van belang, maar een alternatieve straf is dan vaak toch passender.
De RSJ brengt in het najaar een advies uit over korte detenties. Ik hoop dat ons advies een bijdrage kan leveren aan de maatschappelijke discussie over dit onderwerp en de politieke keuzes die moeten worden gemaakt.