Advies Meer op een cel?

Aan dit beleid liggen overwegend financiële overwegingen ten grondslag. Daarmee wordt meerpersoonscelgebruik niet meer (zoals ten tijde van de invoering) als noodmaatregel gehanteerd in tijden van capaciteitstekort, maar als een geaccepteerde vorm van detentie. De RSJ vindt dat een principiële gedachtevorming hierover ontbreekt. Mocht uitbreiding aan de orde zijn dan zou daarover pas moeten worden besloten nadat de praktijk van het meerpersoonscelgebruik terdege is geëvalueerd.

Die praktijk vormt de tweede aanleiding voor dit advies. Uit het feit dat er weinig incidenten bekend zijn mag niet worden geconcludeerd dat de praktijk zonder risico’s is en zonder problemen verloopt. Uit een door de RSJ in 2007 gehouden enquête onder personeel en gedetineerden en uit zijn ervaringen bij veldbezoeken leidt hij af dat de uitvoering voor verbetering vatbaar is. Zo zouden de uitsluitingscriteria zorgvuldiger moeten worden toegepast en kunnen worden aangescherpt. In de praktijk ontbreekt vaak de tijd om een gedetineerde goed te observeren.
Een voor één gedetineerde gebouwde cel acht de RSJ niet geschikt als behuizing voor twee gedetineerden. Met betrekking tot de accommodatie wijst de Raad op het laatste CPT rapport van haar bezoek aan een aantal Nederlandse justitiële inrichtingen in 2007. Daaruit valt af te leiden dat het CPT ervan uitgaat dat een cel die door meerdere gedetineerden wordt gebruikt, is vergroot. In de praktijk verblijven evenwel ongeveer 1500 gedetineerden met zijn tweeën in een voor één gedetineerde gebouwde cel.

De derde aanleiding wordt gevormd door het verschijnen in 2006 van de vernieuwde European Prison Rules (EPR) welke - evenals in de vorige versie- uitgaan van één gedetineerde per cel. De Nederlandse regering heeft deze Europese gevangenisregels, evenals de vorige versie ervan, ondertekend, maar wijkt hier in de praktijk structureel van af. De EPR gaan ervan uit dat gedetineerden moeten kunnen kiezen voor een meerpersoonscel. De Raad acht dit een beter uitgangspunt dan de verplichte oplegging in de Nederlandse praktijk. Mede daarom beveelt de RSJ aan om de weigering om in een meerpersoonscel te worden geplaatst uit de strafsfeer te halen. Thans wordt een gedetineerde die een meerpersoonscel weigert soms voor weken in een afzonderingscel geplaatst. De RSJ wijst er daarbij op dat deze weigering niet per definitie als verstoring van de orde of veiligheid in de inrichting kan worden gezien, maar vooral als uitdrukking van een sterke wens om privacy.