Advies conceptwetsvoorstel dadelijke tenuitvoerlegging gevangenisstraffen
Dit conceptwetsvoorstel strekt tot het regelen van de dadelijke tenuitvoerlegging van gevangenisstraffen. Dit houdt in dat verdachten die door de rechtbank tot tenminste twee jaar gevangenisstraf zijn veroordeeld direct hun straf ondergaan en dus niet op vrije voeten komen in afwachting van de behandeling in hoger beroep.
Bij delicten met een slachtoffer geldt dit voor een gevangenisstraf van tenminste een jaar. Daarmee zou de geloofwaardigheid van het strafrechtssysteem en het vertrouwen in de rechtsstraat worden vergroot (volgens de Memorie van Toelichting).
Bezwaren en risico’s
De RSJ onderschrijft deze doelen maar is er niet van overtuigd dat het wetsvoorstel hier aan bijdraagt. De RSJ signaleert ernstige bezwaren en risico’s bij invoering van het wetsvoorstel en reikt ter oplossing alternatieven aan die minder ingrijpend zijn.
Wat betreft de bezwaren wijst de RSJ op de onduidelijke verhouding tussen de dadelijke tenuitvoerlegging en met name artikel 6 van het EVRM; het is de vraag of dit, gelet op de serieuze gevolgen die vrijheidsbeneming voor betrokkene heeft, door het Europees Hof zal worden toegestaan.
Daarnaast heeft het conceptwetsvoorstel slechts in beperkte mate een versnellend effect op de tenuitvoerlegging van straffen aangezien het om een relatief beperkt aantal zaken gaat (naar schatting niet meer dan 3% van alle gevangenisstraffen). De RSJ acht tenslotte het facultatieve karakter van de schadevergoeding een onvoldoende compensatie voor (achteraf onterecht gebleken) dadelijk tenuitvoergelegde gevangenisstraf.
Oplossingen
Minder ingrijpende en meer trefzekere oplossingen ziet de RSJ in het uitvoeren van programma’s waarbij -met waarborgen voor kwaliteit- wordt ingezet op versnelling van procedures in de strafrechtsketen, met name in hoger beroep.
Ten aanzien van het beoogde doel om meer gedetineerden begeleid te kunnen laten terugkeren naar de samenleving, stelt de RSJ voor om vaker gebruik te maken van de mogelijkheid om voorlopige hechtenis onder voorwaarden te schorsen. De RSJ adviseert het conceptwetsvoorstel niet in te dienen.