Advies Risicotaxatie in de strafrechtstoepassing

Dit concludeert de RSJ in het advies Risicotaxatie in de strafrechtstoepassing aan de demissionair minister voor Rechtsbescherming.

In de strafrechtstoepassing wordt met het oog op de veiligheid van de samenleving rekening gehouden met het recidiverisico van justitiabelen bij het nemen van beslissingen over bijvoorbeeld verlof. Dit gebeurt met behulp van risicotaxatie.

In de afgelopen decennia is veel geïnvesteerd in de professionalisering van risicotaxatie, onder meer door de ontwikkeling van instrumenten. Inmiddels wordt het in alle sectoren van het strafrecht gebruikt.

Aandachtspunten

De professionalisering van risicotaxatie biedt mogelijkheden en kansen maar tegelijkertijd zitten er haken en ogen aan. De RSJ vindt het belangrijk om aandachtspunten van methodologische, praktische en ethische aard onder de aandacht te brengen bij beleidsmakers, 'beslissers' en 'gebruikers'. Enkele aandachtspunten zijn:

• In de praktijk voeren gedragsdeskundigen de risicotaxaties uit en informeren hierover "beslissers", bijvoorbeeld een rechter. De 'vertaling' van uitkomsten uit risicotaxatie-rapporten naar een (juridische) beslissing is niet altijd even makkelijk.
• Risicotaxatie speelt een belangrijke rol in het advies en bij de beslissing over bijvoorbeeld verlof of beëindiging van een maatregel. Vanwege de grote maatschappelijke aandacht voor incidenten en recidive ervaren de medewerkers van klinieken en justitiële inrichtingen de nodige druk. Dit kan leiden tot grote(re) voorzichtigheid waardoor bijvoorbeeld maatregelen minder snel beëindigd worden of gedetineerden minder snel verlof krijgen.

Aanbeveling

Het advies bevat enkele aanbevelingen. De belangrijkste daarvan is: Zorg dat alle (relevante) actoren in de strafrechtstoepassing beschikken over voldoende kennis en opleiding om de uitkomsten van risicotaxatie en de daaraan verbonden beperkingen te doorgronden, op waarde te schatten en op een verantwoorde manier te kunnen gebruiken.

Beleidsreactie

(update 16 juni 2022)

Minister Weerwind bedankt de RSJ voor het advies "dat ons attendeert op de beperkingen van risicotaxatie en ons hier scherp op houdt". De minister onderschrijft de aanbeveling van de RSJ om zorg te dragen voor voldoende kennis en opleiding van actoren in de strafrechtsketen die risicotaxatie gebruiken. Dat geldt eveneens voor de aanbeveling van de RSJ om uiterst zorgvuldig om te gaan met het gebruik van statische (onveranderbare) factoren bij het inschatten van recidiverisico’s.

Ook vindt de minister het van belang om justitiabelen te informeren over het feit dat een risicotaxatie is uitgevoerd, in dié gevallen dat dit zonder hun medewerking is gebeurd. De minister onderschrijft de aanbeveling van de RSJ om de uitkomsten van risicotaxatierapporten met de betrokkenen te bespreken, zoals in de praktijk al in veel gevallen gebeurt.