Wees kritisch en zorgvuldig bij inzet risicotaxatie
Risicotaxatie is een complexe aangelegenheid die voor de strafrechtstoepassing veel aanknopingspunten biedt ter ondersteuning van het nemen van beslissingen. Op risicotaxatie gebaseerde beslissingen hebben een grote impact op justitiabelen en de maatschappij. Om die reden moet risicotaxatie verantwoord, kritisch, terughoudend en met de uiterste zorgvuldigheid worden toegepast.
Dit concludeert de RSJ in het advies Risicotaxatie in de strafrechtstoepassing aan de demissionair minister voor Rechtsbescherming.
In de strafrechtstoepassing wordt met het oog op de veiligheid van de samenleving rekening gehouden met het recidiverisico van justitiabelen bij het nemen van beslissingen over bijvoorbeeld verlof. Dit gebeurt met behulp van risicotaxatie.
In de afgelopen decennia is veel geïnvesteerd in de professionalisering van risicotaxatie, onder meer door de ontwikkeling van instrumenten. Inmiddels wordt het in alle sectoren van het strafrecht gebruikt.
Aandachtspunten
De professionalisering van risicotaxatie biedt mogelijkheden en kansen maar tegelijkertijd zitten er haken en ogen aan. De RSJ vindt het belangrijk om aandachtspunten van methodologische, praktische en ethische aard onder de aandacht te brengen bij beleidsmakers, 'beslissers' en 'gebruikers'. Enkele aandachtspunten zijn:
- In de praktijk voeren gedragsdeskundigen de risicotaxaties uit en informeren hierover "beslissers", bijvoorbeeld een rechter. De 'vertaling' van uitkomsten uit risicotaxatie-rapporten naar een (juridische) beslissing is niet altijd even makkelijk.
- Risicotaxatie speelt een belangrijke rol in het advies en bij de beslissing over bijvoorbeeld verlof of beëindiging van een maatregel. Vanwege de grote maatschappelijke aandacht voor incidenten en recidive ervaren de medewerkers van klinieken en justitiële inrichtingen de nodige druk. Dit kan leiden tot grote(re) voorzichtigheid waardoor bijvoorbeeld maatregelen minder snel beëindigd worden of gedetineerden minder snel verlof krijgen.
Aanbeveling
Het advies bevat enkele aanbevelingen. De belangrijkste daarvan is: Zorg dat alle (relevante) actoren in de strafrechtstoepassing beschikken over voldoende kennis en opleiding om de uitkomsten van risicotaxatie en de daaraan verbonden beperkingen te doorgronden, op waarde te schatten en op een verantwoorde manier te kunnen gebruiken.