Advies conceptwetsvoorstel Reparatiewet forensische zorg
De Afdeling advisering van de Raad voor Strafrechtstoepassing en Jeugdbescherming (RSJ) heeft een advies uitgebracht over het conceptwetsvoorstel Reparatiewet forensische zorg. De RSJ constateert dat het conceptwetsvoorstel bepalingen bevat die van betekenis zijn voor de persoonlijke levenssfeer van patiënten in de forensische zorg. Daarnaast ziet de RSJ onduidelijkheden omtrent de rechtspositie van patiënten die in een andere instelling verblijven dan hun titel doet vermoeden. De RSJ adviseert tot enkele aanpassingen van het conceptwetsvoorstel en vraagt bij sommige punten om een nadere toelichting.
De minister voor Rechtsbescherming heeft medio december de RSJ gevraagd te adviseren over het conceptwetsvoorstel Reparatiewet forensische zorg. De reactie van de RSJ richt zich tot de volgende drie onderwerpen.
Verstrekking persoonsgegevens voor de beoordeling van beleid
Het conceptwetsvoorstel bevat een grondslag voor het verstrekken en verwerken van persoonsgegevens, inclusief het burgerservicenummer, voor beleidsdoeleinden van het ministerie van Justitie en Veiligheid. De RSJ adviseert de noodzakelijkheid en reikwijdte van deze regeling nader toe te lichten.
Daarnaast adviseert de RSJ om de noodzakelijke persoonsgegevens standaard te anonimiseren, tenzij dit volstrekt onvoldoende is om het te onderzoeken beleidsdoel te realiseren. Tot slot acht de RSJ een kosteloze verstrekking van (persoons)gegevens te vergaand. De RSJ adviseert daarom het invoeren van een financiële vergoeding te overwegen.
Inzage van medische gegevens door de Inspectie Justitie en Veiligheid
Een van de doelen van het conceptwetsvoorstel is een einde te maken aan discussies in de praktijk over de bevoegdheden van de Inspectie Justitie en Veiligheid (IJenV), met name waar het gaat om het inzagerecht bij medische gegevens. De RSJ oordeelt dat het voor de IJenV mogelijk moet zijn om medische gegevens in te zien, voor zover dat bij onderzoek naar een specifiek geval (incident) noodzakelijk is.
De RSJ acht het daarentegen niet proportioneel wanneer het medisch beroepsgeheim op grote schaal doorbroken wordt. Daarnaast adviseert de RSJ een geschillenprocedure in te richten als er geen medewerking wordt verleend, in plaats van de in het conceptwetsvoorstel voorgestelde bevoegdheid tot het opleggen van een dwangsom.
Rechtspositie van niet ter beschikking gestelden
In de situatie dat een niet ter beschikking gestelde patiënt wordt opgenomen in een instelling voor de verpleging van ter beschikking gestelden, is het niet duidelijk welk wettelijk kader de rechtspositie van de betreffende patiënt bepaalt.
Het lijkt de bedoeling van de wetgever te zijn geweest dat deze rechtspositie blijvend wordt bepaald door de Wet verplichte geestelijke gezondheidszorg (Wvggz). De RSJ wijst er (onder meer) op dat klachtencommissies, die werkzaam zijn binnen het systeem van de Wvggz, niet per definitie geëquipeerd zijn om beslissingen te nemen betreffende instellingen voor de verpleging van ter beschikking gestelden.
De RSJ adviseert daarom de rechtspositie van niet ter beschikking gestelden die verblijven in een instelling voor de verpleging van ter beschikking gestelden expliciet te verduidelijken in een wettelijke regeling.
Reactie op het advies
(update 11 januari 2022)
Op 4 november 2021 is de memorie van toelichting bij het wetsvoorstel Reparatiewet forensische zorg gepubliceerd. In deze memorie van toelichting gaan de minister voor Rechtsbescherming en de staatssecretaris van Volksgezondheid, Welzijn en Sport in op de adviezen die zijn ontvangen als reactie op het eerdere ontwerp van dit wetsvoorstel. Hierbij worden verschillende aanbevelingen van de RSJ overgenomen.
Net als de Autoriteit Persoonsgegevens, de Nederlandse ggz, de Raad voor de Rechtspraak en later ook de Raad van State vroeg de RSJ in het advies om een nadere onderbouwing van de noodzaak tot het verwerken van persoonsgegevens voor beleidsdoeleinden.
In reactie op deze adviezen is de toelichting op dit punt nader onderbouwd. De aanbeveling van de RSJ om de rechtspositie te verduidelijken van niet ter beschikking gestelde patiënten, die verblijven in een instelling voor de verpleging van ter beschikking gestelden, is niet overgenomen. Aan dit punt is namelijk nader aandacht besteed in de Reparatiewet Wvggz en Wzd. Over de Reparatiewet Wvggz en Wzd heeft de RSJ inmiddels ook geadviseerd. In het betreffende advies heeft de RSJ aangegeven dat deze rechtspositie inderdaad is verduidelijkt.
Verder heeft de RSJ geadviseerd om de bevoegdheid tot inzage in medische informatie van de IJenV nader toe te lichten in het licht van de bevoegdheden van de IGJ. Naar aanleiding van deze aanbeveling is de artikelsgewijze toelichting aangevuld. De aanbeveling met betrekking tot de beperking van het inzagerecht van de IJenV tot incidentenonderzoek is niet overgenomen, aangezien inzage in medische informatie ook nodig zou zijn voor andere doeleinden.